สีที่ได้จากสมุนไพรธรรมชาติ

- นอกจากใบไม้และเปลือกผลไม้ตามธรรมชาติแล้วยังมีดอกไม้สมุนไพรที่สามารถใช้ย้อมสีผ้าได้อีกด้วย เช่น

เตยหอม

ชื่อพื้นเมืองอื่น ๆ  ปาแนะวองิง
ชื่อภาษาอังกฤษ  -
ชื่อวิทยาศาสตร์  Pandanus amaryllifoius Roxb.
วงศ์  Pandanaceae
     เตยหอมเป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวที่ขึ้นเป็นกอ ชอบขึ้นในที่ชื้นแฉะใกล้น้ำ เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในแถบเอเชียอาคเนย์ ใบมีลักษณะยาวเรียวคล้ายหอก ปลายใบแหลม มีหนามตามขอบใบ ใช้แต่งกลิ่นและแต่งสีให้อาหารมีสีเขียว
ส่วนที่ใช้เตรียมสี  ใบสด
ประโยชน์
1. ใบเตยสดใช้แต่งสีเขียวและแต่งกลิ่นอาหาร โดยเฉพาะขนมหวาน เช่น สลิ่ม ลอดช่อง ขนมเปียกปูน วุ้นกะทิ ฯลฯ
นอกจากนี้ ยังใช้แต่งกลิ่นข้าวมันและใช้น้ำใบเตยเป็นเครื่องดื่มอีกด้วย
2. ในตำรายาไทย ใช้ใบเตยสดเป็นยาบำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น
วิธีเตรียมสีเขียวจากใบเตย
   ใช้ใบเตยสดที่ค่อนข้างแก่ ล้างให้สะอาด นำมาหั่นตามขวาง โขลกให้แหลก เติมน้ำเล็กน้อย กรองผ่านผ้าขาวบางจะได้น้ำสีเขียวและมีกลิ่นหอม ใช้ผสมลงในแป้งทำสลิ่มหรือลอดช่องที่กวนเกือบได้ที่ ไม่ควรใช้ความร้อนสูงเพราะสีเขียวจะเปลี่ยนเป็นสีเขียวเหลือง

กรรณิการ์
ส่วนที่ใช้เตรียมสี   ดอก
ประโยชน์
1. น้ำคั้นจากส่วนของดอกที่เป็นหลอดสีส้ม ใช้แต่งสีขนมให้มีสีเหลือง เช่น ขนมน้ำดอกไม้ และยังใช้ย้อมผ้าให้มีสีเหลืองทอง ในสมัยโบราณเคยใช้ย้อมจีวรพระ
2. ในตำรายาไทย ใช้ดอกเป็นยาแก้ไข้ ในชวาใช้ดอกรับประทานเป็นยาคุมกำเนิด
วิธีเตรียมสีเหลืองจากดอกกรรณิการ์
   เด็ดเอาส่วนของโคนดอกที่เป็นหลอดสีส้ม นำมาตำ เติมน้ำเล็กน้อย คั้น กรอง จะได้สารละลายสีเหลืองใส ใช้แต่งสีขนม

ตาล
ส่วนที่ใช้เตรียมสี   ผลแก่สุก
ประโยชน์ 
1. เนื้อสีเหลืองจากผลสุก ใช้แต่งสีและแต่งกลิ่นขนม เช่น ขนมตาล ขนมบัวลอย ขนมขี้หนูและไอศกรีม เป็นต้น
2. น้ำหวานจากงวงตาล ใช้ทำน้ำตาลโตนด น้ำตาลสดและน้ำตาลเมา
3. เมล็ดอ่อน เรียกว่า ลอนตาล ใช้เป็นอาหาร เมล็ดแก่ เมื่อนำมาเพาะให้งอก ภายในจะมีจาวตาล นำมาเชื่อมเป็นขนมหวาน
วิธีเตรียมสีเหลืองจากลูกตาล
   นำลูกตาลสุกมาปอกเปลือกสีน้ำตาลดำออก จะเห็นเส้นใยสีเหลืองแฉะ ๆ หุ้มเมล็ดไว้ใช้มือนวดเอาเนื้อที่เป็นสีเหลืองออกให้หมด เทลงถุงผ้าหนา ๆ ใช้ของหนัก ๆ ทับให้น้ำแห้ง จะได้เนื้อลูกตาลสีเหลืองใช้ทำขนมตาลและใช้แต่งสีเหลืองในขนมอื่น ๆ

กระเจี๊ยบแดง
ส่วนที่ใช้เตรียมสี   กลีบเลี้ยง
ประโยชน์ 
1. กลีบเลี้ยงใช้ทำน้ำกระเจี๊ยบ แยมและผลไม้กวน จะได้ทั้งรสเปรี้ยวและสีแดง ใบอ่อนและยอดใช้เป็นอาหาร
2. ในทางยา กลีบเลี้ยงใช้เป็นยาขับปัสสาวะ ช่วยรักษานิ่วช่วยลดความดันโลหิต และป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน
วิธีเตรียมสีแดงจากกระเจี๊ยบแดง
    นำกลีบเลี้ยงแห้งที่สะอาดมาต้มกับน้ำร้อน จะได้สารละลายสีแดงเข้มและมีรสเปรี้ยว ใช้แต่งสีน้ำหวาน ไวน์และเยลลี่

คำแสด

ส่วนที่ใช้เตรียมสี   เมล็ด
ประโยชน์
   สีจากเมล็ดใช้แต่งสีอาหารให้มีสีแดงส้ม เช่น แต่งสีขนม ไอศกรีม เนย น้ำมัน และใช้ย้อมผ้า ฝ้ายและผ้าไหมให้มีสีแดงส้มได้อีกด้วย
วิธีเตรียมสีแดงส้มจากเมล็ดคำแสด
   นำเมล็ดมาบดแล้วแช่น้ำ จะได้สารละลายซึ่งมีตะกอนแดง ละลายอยู่ กรองเอากากออก ตั้งทิ้งไว้สีจะตกตะกอน นอนก้น รินน้ำใส ๆ ข้างบนออก นำที่เหลือไประเหยน้ำออก จะได้ผลสีแดงส้ม นำไปใช้แต่งสีอาหารตามต้องการ